Կան լուսանկարված պատմություններ, որոնց ժամանակ առ ժամանակ ուզում ես վերադառնալ: 2013-ին Հայաստանի կույրերի միավորման երաժշտական կոլեկտիվների` երգչախմբի և ժողովրդական գործիքների նվագախմբի երաժիշտներին դիմանկարների շարք էի արել: Մտածեցի երիտասարդ երգչուհիներից մեկին` Արփինե Մարտիրոսյանին լուսանկարել: Պայմանավորվեցինք հանդիպել: Ապրիլյան հեղափոխությունն ու մյուս իրադարձությունները մեր հանդիպումը հետաձգեցին մինչև այս ամառ:
Խորհրդային ժամանակաշրջանի ինտերիերը, մաշված վարագույրերն ու հատակը, բարձր առաստաղներով, լայանարձակ ու լուսավոր համերգային դահլիճը. գրեթե ոչինչ չէր փոխվել: Թեկուզ և փորձ է, բայց երգիչների կատարումը հուզում է:
Բեմի մեջտեղում նստած է Կարո Ալեքսանյանը, ով երգչախմբի ստեղծումից ի վեր՝ խմբավարն է: Երբեմն կտրուկ ընդհատում է երգչախմբի ձայնը. «Էն, ինչ երգում եք, հորդառատ անձրևի մասին չի, կաթկթացող անձրևի մասին է, հզորը զուսպ է լինում»,- ասում է նա:
Արփինեն
Երբ շատ փոքր էր, արևին չէր կարողանում նայել, մտածում էր, որ բոլոր մարդկանց մոտ էդպես է: Առաջին դասարանում տեսողության փոքր խնդիր նկատեցին: Այնինչ նրա մոտ լուսավախության պրոցես էր սկսվել, որը հետագայում բերեց երկրորդային գլաուկոմայի:
Հիվանդանոցում առավոտյան ու երեկոյան չափում էին աչքի ճնշումը: Դուրս գրեցին՝ ասելով, որ աչքի ճնշումը շատ բարձր է: Ոչ մի նշանակում չեղավ, վիրահատություն էլ:
Մի քանի տարի անց սկսվեցին ուժեղ գլխացավեր: Ամեն գլխացավից հետո տեսողությունը կտրուկ վատանում էր: Գրատախտակին գրված տողերն այլևս չէր տեսնում:
Խնդիրը լրջացավ: Հերթական բժիշկն ասաց՝ ինչ եղել, եղել է: Աչքերի գլխավոր նյարդն արդեն վնասված է, վերականգնել հնարավոր չէ: Միայն հնարավոր եղավ կանգնեցնել պրոցեսը և պահպանել չնչին տեսողությունը: Դպրոց վերդառնալ չէր պատկերացնում: Աստիճանաբար կորցնելով տեսողությունը՝ կորցրեց նաև հետաքրքրությունն արտաքին աշխարհի նկատմամբ: Իններորդ դասարանում ինքնուրույն որոշում կայացրեց, որ էլ դպրոց չի գնալու: Երկրորդ կարծիք չկար, ոչ մեկը չհամոզեց: Արփինեն մնաց տանը:
Տաս տարի անց՝ մի օր, Արփինեն վերցրեց հեռախոսն ու զանգեց Սփյուռ տեղեկատու: Հարցրեց՝ տեսողական խնդիրներով մարդկանց համար ի՞նչ կա Հայաստանում:
Ասացին, որ Կույրերի միավորում կա… Զանգեց Կույրերի միավորում, ասացին երգչախումբ կա, կուզե՞ք: Ուրախացավ: Գնաց, ընդունեցին: Հասկացան, որ կրթություն չունի, բայց երաժշտական ընդունակություններ կան:
Երբ տեսողությունն անհնար է.
Հնարավոր չէ ինքդ քեզ մերժելով ապրել: Առաջինը ես ինձ ընդունեցի՝ ինչպիսին որ կամ: Սկզբում ես չէի ուզում, որ ինձ նկատեն, դրանով ինձ թվում էր՝ ես ինձ պաշտպանում եմ: Հաճախ փողոցում հատկապես մեծահասակները չգիտեին ինչպես վարվել: Օգնություն առաջարկելու փոխարեն՝ մի մարդ մի անգամ էնպես բացականչեց՝ խեղճ աղջիկ։ Երիտասարդներն ավելի պատրաստակամ են օգնելու, ավելի ճկուն են: Շատ է պատահել, երբ մոտեցել են, ուղղակի հարցրել՝ ինչո՞վ կարող ենք ձեզ օգնել կամ կարելի՞ է ձեզ օգնել: Օգնելով ինտեգրում են, ոչ թե հեռացնում:
Սույն ֆոտոպատմությունը ֆինանսավորվել է ԱՄՆ պետքարտուղարության Հասարակայնության հետ կապերի գրասենյակի դրամաշնորհի շրջանակներում: Այս ֆոտոպատմությունում արտահայտված է հեղինակի դիրքորոշումը, որի համընկնումը ԱՄՆ պետքարտուղարության դիրքորոշման հետ պարտադիր չէ: